Krok I – Wiedza
Krok II – Badanie patentowe
Krok III – Przygotowanie dokumentacji patentowej
Krok IV – Zgłoszenie wynalazku do urzędu patentowego
Krok V – Proces weryfikacji zgłoszenia, publikacja
Krok VI – Zakończenie
Krok I – Wiedza
1. Definicja
Każdy z nas słyszał o wynalazku i patencie, ale co dokładnie te słowa oznaczają?
Wynalazek jest nowym, unikalnym rozwiązaniem, które powstało na podstawie pomysłu, oryginalnej myśli twórczej, wysiłku intelektualnego i wiedzy lub własnej pracy twórcy. Na wynalazek można uzyskać ochronę patentową.
Patent natomiast to prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas, w sposób zarobkowy (przemysłowy, handlowy) na terytorium danego państwa lub państw, przyznane przez kompetentny organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy.
Jakie korzyści niesie ze sobą ochrona patentowa wynalazku?
Współczesna gospodarka nie może rozwijać się bez innowacji, stąd duży nacisk kładziony jest na działalność badawczo-rozwojową (R&D). Dlatego też odpowiednia ochrona wynalazków jest jednym z czynników gwarantujących przewagę na rynku, a w konsekwencji wymierne korzyści ekonomiczne.
Dzięki uzyskaniu ochrony patentowej na wynalazek można uzyskać:
- silną przewagę konkurencyjną na rynku,
- wyższe dochody lub zwrot nakładów inwestycyjnych,
- dostęp do nowych rynków,
- zwiększenie pewności obrotów,
- możliwość uzyskania grantów lub zwiększenia funduszy,
- silne narzędzie do podjęcia działań przeciw naruszającym,
- prestiż, pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa jako innowatora,
- ochronę know-how.
2. Przepisy
Kto wydaje patent ?
Patenty są przyznawane przez kompetentny organ w ramach procedury krajowej, regionalnej lub międzynarodowej.
Procedura krajowa – zgłoszenia należy dokonać w urzędzie patentowym danego kraju. W przypadku Polski jest to:
UPRP (Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej) - www.uprp.pl
Procedura regionalna – zgłoszenia należy dokonać w regionalnych urzędach patentowych:
EPO (European Patent Office) - https://www.epo.org
EAPO (Euroasian Patent Organization) - https://www.eapo.org
Procedura międzynarodowa – zgłoszenia należy dokonać w międzynarodowym urzędzie patentowym według trybu PCT (Patent Cooperation Treaty):
WIPO (World Intellectual Property Oragnization) - https://www.wipo.int
Procedura krajowa, regionalna czy międzynarodowa?
Wybór procedury zależy od tego w ilu krajach lub na jakim obszarze chcemy dokonywać zgłoszenia wynalazku. Jest on też uzależniony od typu i dziedziny danego wynalazku. Jeśli wynalazek może znaleźć zastosowanie wyłącznie na rynku lokalnym, lub w wąskiej specjalizacji występującej w kilku krajach, nie ma potrzeby uruchamiania szerokiego zakresu ochrony. Natomiast jeśli wynalazek ma potencjał ogólnoświatowy należy rozważyć jak najszerszą ochronę międzynarodową. W przypadku zgłoszenia wynalazku w kilku krajach, korzystne będzie zastosowanie procedury krajowej. Zgłoszenie wynalazku na obszarze europejskim lub euroazjatyckim wymaga procedury regionalnej, zaś w wielu państwach - procedury międzynarodowej.
Niezależnie od przyjętej procedury, zgłaszający w ciągu 12 miesięcy od daty dokonania pierwszego zgłoszenia ma prawo do dalszych zgłoszeń tego samego wynalazku w innych krajach lub regionach. Zasada pierwszeństwa ze zgłoszenia obowiązuje we wszystkich krajach z wyjątkiem USA.
Ważna informacja:
Do urzędu patentowego można zwracać się osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika, czyli rzecznika patentowego (kancelaria patentowa). Niezależnie od przyjętej drogi w pierwszej kolejności należy zapoznać się z przepisami i procedurami uzyskania patentu. W Polsce wynalazczość jest regulowana przez Ustawę z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2017r. poz. 776, z 2018r. poz. 2302). Wszystkie niezbędne informacje znajdują się na stronie internetowej Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej www.uprp.pl.
Przed dokonaniem zgłoszenia nie należy:
- publikować informacji o wynalazku (artykuły, prace naukowe itd.),
- prowadzić rozmów o komercjalizacji wynalazku,
- wprowadzać do obrotu wyrobów zawierających wynalazek.
3. Dokument patentowy
Przykład 1: patent krajowy - Polska
(11) – numer publikacji/patentu
(12) – nazwa dokumentu
(13) – rodzaj publikacji
(19) – urząd patentowy – krajowy/regionalny/międzynarodowy
(21) – numer zgłoszenia
(22) – data zgłoszenia
(43) – data i miejsce ogłoszenia zgłoszenia
(45) – data i miejsce ogłoszenia patentu
(51) – klasyfikacja międzynarodowa
(54) – tytuł wynalazku
(57) – skrót opisu patentu + rysunek
(72) – twórcy
(73) – uprawniony/zgłaszający
(74) - pełnomocnik
Przykład 2: patent europejski - EPO
(11) – numer patentu (publikacji), litery na początku numeru wskazują na państwo które udzieliło patentu np.: EP – Państwa europejskie, WO – procedura międzynarodowa, PL – Polska, US – Stany Zjednoczone
(12) – nazwa dokumentu
(19) – kraj
(21) – numer zgłoszenia
(22) – data zgłoszenia
(43) – data i miejsce ogłoszenia zgłoszenia
(45) – data i miejsce ogłoszenia patentu
(51) – klasyfikacja międzynarodowa
(57) – skrót opisu patentu + rysunek
(72) – twórcy
(73) – uprawniony/zgłaszający
(74) - pełnomocnik
Krok II – Badanie patentowe
Zanim dojdzie do zgłoszenia wynalazku, należy przeprowadzić badanie patentowe. Innymi słowy – trzeba sprawdzić czy nasz pomysł jest nowym i unikalnym rozwiązaniem. Badanie patentowe przeprowadza się w oparciu o literaturę patentową i niepatentową (np. biuletyny UP, bazy danych, serwisy patentowe, książki, czasopisma naukowo-techniczne).
W przypadku korzystania z usług rzecznika patentowego, badanie jest realizowane przez niego.
Przykładowe wyszukiwarki-bazy danych:
https://grab.uprp.pl/PrzedmiotyChronione/Strony%20witryny/Wyszukiwanie%20proste.aspx
https://patentscope.wipo.int/search/en/search.jsf
https://www.epo.org/searching-for-patents/technical/espacenet.html#tab-1
Jeśli badanie patentowe wykaże, że pomysł jest nowym rozwiązaniem można zająć się przygotowaniem dokumentacji.
Krok III – Przygotowanie dokumentacji patentowej
Najistotniejszym elementem w całej procedurze zgłoszenia wynalazku jest prawidłowe przygotowanie dokumentacji patentowej. To od jej treści będzie zależeć sprawność weryfikacji przez urząd patentowy.
Opis wynalazku musi zawierać następujące elementy:
- tytuł,
- określenie dziedziny techniki,
- opis znanego stanu techniki,
- opis wynalazku ujawniający istotę nowego rozwiązania,
- wskazanie korzyści wynikających z wynalazku,
- opis figur rysunku,
- opis przykładowego zastosowania,
- zastrzeżenia,
- skrót.
1. Tytuł
Tytuł powinien jednoznacznie wskazywać przedmiot wynalazku. Jednocześnie musi być przedstawiony w sposób zwięzły, ze wskazaniem dziedziny zastosowania. Prawidłowe określenie tytułu jest bardzo istotne przy dalszym opracowaniu opisu wynalazku oraz zastrzeżeń patentowych.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Kombajn górniczy ścianowy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian".
2. Określenie dziedziny techniki
W tej części opisu należy wskazać jakiej dziedziny techniki dotyczy wynalazek.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Przedmiotem wynalazku jest kombajn górniczy ścianowy, przeznaczony do pracy w ścianach krótkich i pofałdowanych z napędem hydraulicznym lub elektrycznym".
3. Opis znanego stanu techniki
W tej części opisu należy przedstawić informacje na temat dotychczas znanych rozwiązań zbliżonych do przedmiotu wynalazku, np. przywołać patenty lub literaturę naukową.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Znane są rozwiązania kombajnów górniczych z napędem elektrycznym lub hydraulicznym, które składają się co najmniej z dwóch korpusów a i b (patrz: Pos. 1) połączonych ze sobą rozłącznie, w których na obu ich końcach znajdują się przeguby c do mocowania ramion d z organami urabiającymi. Pomiędzy przegubami umieszczone są podzespoły e i f przenoszące napęd na koła g zazębiające się z drabinką przenośnika oraz blok aparatury elektrycznej h."
"Z polskiego opisu patentowego nr 186603 znany jest zespół zasilająco-sterowniczy, który posiada dwa oddzielne, połączone ze sobą korpusy, w których umieszczony jest zespół hydrauliczny i oddzielnie zestaw aparatury elektrycznej. Do ściany korpusu, w którym umieszczony jest zespół hydrauliczny od strony zewnętrznej mocowana jest przekładnia zębata, a w końcowej części tego korpusu znajduje się zbiornik oleju, do którego wprowadzony jest kadłub, w którym osadzone są spływowe filtry oleju. Kadłub szczelnie zamyka tę część korpusu, która stanowi zbiornik oleju, a tylna ścianka kadłuba w górnej części jest otwarta i stanowi przelew oleju spływającego przez filtry do głównej komory zbiornika. Od strony czołowej korpus, w którym umieszczony jest zespół hydrauliczny, zamknięty jest pokrywami, na których montowane są filtry tłoczne oleju oraz manometry i wskaźniki zanieczyszczenia oleju oraz wskaźnik poziomu oleju w przekładni zębatej. Wał główny przekładni zębatej połączony jest silnikiem napędowym poprzez sprzęgło elastyczne, które osadzone jest pomiędzy dwoma równoległymi ściankami wykonanymi w korpusie. Znajdujące się w zespole hydraulicznym pompa główna i pomocnicza montowane są do korpusu poprzez tuleje pośrednie, w których osadzone są również sprzęgła. Przekładnia zębata umieszczona jest w obudowie, która połączona jest ze ścianką korpusu w sposób rozłączny. Na powierzchni obudowy przekładni zębatej znajdują się kanały, którymi przepływa medium chłodzące olej przekładniowy."
4. Opis wynalazku ujawniający istotę nowego rozwiązania
W tej części opisu należy ujawnić istotę wynalazku. Opis rozwiązania technicznego musi być przedstawiony w sposób jednoznacznie zrozumiały, w stopniu umożliwiającym jego realizację.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Kombajn górniczy ścianowy, zwłaszcza do krótkich i pofałdowanych ścian, według wynalazku, posiada jednolity korpus, w którym w jego dolnej części zabudowane są podzespoły przeniesienia napędu lewego i/lub podzespoły przeniesienia napędu prawego. W górnej części korpusu, na jego końcach, nad podzespołami przeniesienia napędu, umiejscowione są ucha przegubów do mocowania wychylnych ramion. Blok aparatury elektrycznej zabudowany jest w górnej części korpusu pomiędzy uchami przegubów lub w dolnej części korpusu przy podzespołach przeniesienia napędu lewego i/lub podzespołach przeniesienia napędu prawego. W górnej części korpusu, pomiędzy uchami przegubów, wydzielona jest komora hydrauliczna. Górna powierzchnia uch przegubów jest obniżona w stosunku do wysokości kombajnu, a nad nią umieszczone są siłowniki hydrauliczne do podnoszenia osłon hydraulicznych, przy czym siłowniki te i osłony mocowane są odpowiednio w uchwytach siłowników i uchwytach osłon przytwierdzonych do blachy usztywniającej. Ucha przegubów połączone są blachą usztywniającą z przytwierdzonymi do niej od strony ociosu uchami mocującymi, z którymi poprzez siłowniki hydrauliczne połączone są wychylne ramiona. W części dolnej korpusu, pomiędzy uchami do mocowania wsporników ociosowych znajduje się dodatkowa komora hydrauliczna stanowiąca zbiornik oleju dla układu hydraulicznego sterowania wychylnymi ramionami i osłonami hydraulicznymi."
5. Wskazanie korzyści wynikających z wynalazku
Kolejnym elementem opisu wynalazku jest wskazanie możliwych do osiągnięcia korzyści.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Rozwiązanie według wynalazku w pełni spełniło oczekiwane założenia. Konstrukcja korpusu pozwoliła na znaczne skrócenie długości całego kombajnu, który przez to stał się urządzeniem bardziej uniwersalnym, nadającym się do pracy w krótkich ścianach i pokładach silnie pofałdowanych. Konstrukcja kombajnu, w której główne zespoły, części i urządzenia prawie w całości wypełniają przestrzeń korpusu kombajnu, czyni go maszyną bardzo zwartą i stabilną."
6. Opis figur rysunku
W sytuacji gdy wynalazek jest zobrazowany rysunkiem, należy w tej części objaśnić co przedstawiają poszczególne figury rysunku.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Przedmiot wynalazku, przedstawiono w przykładzie wykonania na rysunku, na którym:
- Fig. 1 przedstawia kombajn według wynalazku w widoku perspektywicznym od strony zawału,
- Fig. 2 przedstawia kombajn według wynalazku w widoku perspektywicznym od strony ociosu.
Kombajn górniczy ścianowy, zwłaszcza do krótkich i pofałdowanych ścian według wynalazku posiada jednolity korpus 1, w którym w jego dolnej części zabudowane są podzespoły 2 przeniesienia napędu lewego i/lub podzespoły 3 przeniesienia napędu prawego. W górnej części korpusu 1, na jego końcach, nad podzespołami przeniesienia napędu 2 i/lub 3, umiejscowione są ucha 4 przegubów do mocowania wychylnych ramion 5. Blok aparatury elektrycznej 6 zabudowany jest w górnej części korpusu 1 pomiędzy uchami 4 przegubów lub w dolnej części korpusu 1 przy podzespołach 2 przeniesienia napędu lewego i/lub podzespołach 3 przeniesienia napędu prawego. W górnej części korpusu 1, pomiędzy uchami 4 przegubów, wydzielona jest komora hydrauliczna 7. Górna powierzchnia uch 4 przegubów jest obniżona w stosunku do wysokości kombajnu, a nad nią umieszczone są siłowniki 8 hydrauliczne do podnoszenia osłon hydraulicznych 9, przy czym siłowniki te i osłony mocowane są odpowiednio w uchwytach 10 siłowników i uchwytach 11 osłon przytwierdzonych do blachy usztywniającej 12. Ucha 4 przegubów połączone są blachą usztywniającą 12 z przytwierdzonymi do niej od strony ociosu uchami 13 mocującymi, z którymi poprzez siłowniki hydrauliczne 14 połączone są wychylne ramiona 5. W części dolnej korpusu 1, pomiędzy uchami 15 do mocowania wsporników ociosowych 16 znajduje się dodatkowa komora hydrauliczna 17 stanowiąca zbiornik oleju dla układu hydraulicznego sterowania wychylnymi ramionami 5 i osłonami hydraulicznymi 9."
Wykaz oznaczeń na rysunku
1. jednolity korpus
2. podzespoły przeniesienia napędu lewego
3. podzespoły przeniesienia napędu prawego
4. ucha przegubu
5. wychylne ramię
6. blok aparatury elektrycznej
7. komora hydrauliczna
8. siłownik hydrauliczny osłon 9
9. osłony hydrauliczne
10. uchwyt siłownika 8
11. uchwyt osłon hydraulicznych 9
12. blacha usztywniająca
13. ucha mocujące
14. siłownik hydrauliczny ramienia 5
15. ucha wspornika 16
16. wspornik ociosowy
17. dodatkowa komora hydrauliczna
7. Opis przykładowego zastosowania
W przypadku gdy z opisu wynalazku nie wynika, gdzie może być zastosowany należy podać przynajmniej jeden przykład możliwej realizacji zastosowania.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462 – Kombajn górniczy, zwłaszcza do krótkich pofałdowanych ścian):
"Przedmiotem wynalazku jest kombajn górniczy ścianowy, przeznaczony do pracy w ścianach krótkich i pofałdowanych z napędem hydraulicznym lub elektrycznym."
Przykład 2 (Patent nr PL 214479 – Dwustopniowy zawór upustowy):
"Dwustopniowy zawór upustowy znajduje zastosowanie w układach podpornościowych zmechanizowanych obudów górniczych, zwłaszcza do zabezpieczenia podpór hydraulicznych przed skutkami nagłego wzrostu ciśnienia pochodzącego od obciążeń dynamicznych górotworu."
8. Zastrzeżenia
Najważniejsza część opisu wynalazku - określa jednoznacznie cechy, które podlegają żądanej ochronie.
Przykład 1 (Patent nr PL 217462):
" 1. Kombajn górniczy ścianowy, zwłaszcza do krótkich i pofałdowanych ścian, wyposażony w co najmniej jedno ramię z osadzonym na nim organem urabiającym, co najmniej jeden zespół przeniesienia napędu oraz blok aparatury elektrycznej, znamienny tym, że posiada jednolity korpus (1), w którym w jego dolnej części zabudowane są podzespoły (2) przeniesienia napędu lewego i/lub pod-zespoły (3) przeniesienia napędu prawego, a w górnej części korpusu (1), na jego końcach, nad pod-zespołami przeniesienia napędu (2) i/lub (3), umiejscowione są ucha (4) przegubów do mocowania wychylnych ramion (5), natomiast blok aparatury elektrycznej (6) zabudowany jest w górnej części korpusu (1) pomiędzy uchami (4) przegubów lub w dolnej części korpusu (1) przy podzespołach (2) przeniesienia napędu lewego i/lub podzespołach (3) przeniesienia napędu prawego.
2. Kombajn górniczy ścianowy według zastrz. 1, znamienny tym, że w górnej części korpusu (1), pomiędzy uchami (4) przegubów, wydzielona jest komora hydrauliczna (7).
3. Kombajn górniczy ścianowy według zastrz. 1, znamienny tym, że górna powierzchnia uch (4) przegubów jest obniżona w stosunku do wysokości kombajnu, a nad nią umieszczone są siłowniki (8) hydrauliczne do podnoszenia osłon hydraulicznych (9), przy czym siłowniki te i osłony mocowane są odpowiednio w uchwytach (10) siłowników i uchwytach (11) osłon przytwierdzonych do blachy usztywniającej (12).
4. Kombajn górniczy ścianowy według zastrz. 1, znamienny tym, że ucha (4) przegubów połączone są blachą usztywniającą (12) z przytwierdzonymi do niej od strony ociosu uchami (13) mocującymi, z którymi poprzez siłowniki hydrauliczne (14) połączone są wychylne ramiona (5).
5. Kombajn górniczy ścianowy według zastrz. 1, znamienny tym, że w części dolnej korpusu (1), pomiędzy uchami (15) do mocowania wsporników ociosowych (16) znajduje się dodatkowa komora hydrauliczna (17) stanowiąca zbiornik oleju dla układu hydraulicznego sterowania wychylnymi ramio-nami (5) i osłonami hydraulicznymi (9)."
Krok IV – Zgłoszenie wynalazku do urzędu patentowego
Przygotowanie dokumentacji patentowej pozwala przejść do kolejnego etapu – zgłoszenia wynalazku do urzędu patentowego. W tym celu należy przygotować kolejne dokumenty formalno-prawne, które dostępne są na oficjalnych stronach internetowych urzędów. Najczęściej mają one formę wniosku/podania/formularza. Informacje, które należy przekazać to:
- nazwa zgłaszającego wraz z danymi kontaktowymi,
- dane pełnomocnika – jeśli dotyczy,
- tytuł wynalazku
- różnego rodzaju oświadczenia
- nazwę twórcy/twórców
- adres do korespondencji
- spis załączanych dokumentów (dokumentacja patentowa, pełnomocnictwa, dowód opłaty itp.)
Zgłoszenia można dokonać w formie oryginalnej (papierowej) lub elektroniczej.
Przed dokonaniem zgłoszenia należy dokonać opłaty - w Urzędzie Patentowym RP podstawowa opłata za dokonanie zgłoszenia wynosi 550 zł. Opłaty różnią się w zależności od przyjętej ścieżki zgłoszenia i urzędu.
Ważne:
Nie ma konieczności uruchamiania zgłoszenia wynalazku na całym świecie od razu. Wystarczy złożenie wniosku w jednym kraju, a następnie na mocy prawa pierwszeństwa zgłaszającemu przysługuje 12 miesięcy na dokonanie zgłoszeń w innych krajach lub regionach.
Krok V – Proces weryfikacji zgłoszenia, publikacja
W pierwszej kolejności urząd patentowy dokonuje weryfikacji poprawności dokonanego zgłoszenia. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zgłaszający jest wzywany do uzupełnienia/poprawy z narzuconym terminem wykonalności. Po poprawnej weryfikacji dokonanego zgłoszenia urząd patentowy przechodzi do badania zdolności patentowej zgłoszonego wynalazku. W ciągu 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania patentu na zgłoszony wynalazek, urząd publikuje zgłoszenie w biuletynie patentowym. Zgłaszający może wnioskować o publikacje we wcześniejszym terminie, co skutkuje przyspieszeniem prac nad wydaniem decyzji przez urząd patentowy. W czasie prac nad oceną zdolności patentowej urząd może wzywać zgłaszającego do przedstawienia wyjaśnień lub dodatkowych dokumentów, rysunków lub wprowadzenia poprawek.
Krok VI – Zakończenie
Proces weryfikacji zgłoszenia i badania patentowego jest czasochłonny i długotrwały. Najczęściej trwa on kilka lat, w zależności od stopnia skomplikowania zgłoszonego wynalazku. Po zakończeniu prac urząd patentowy wydaje decyzję:
- o udzieleniu patentu,
- odmawiającą udzielenia patentu,
- o umorzeniu postępowania.
Gdy decyzja o udzieleniu patentu jest pozytywna, konieczne jest uiszczenie opłaty za pierwszy rok ochronny - wtedy następuje udzielenie prawa ochronnego.
Uwaga:
Okres prawa ochronnego dla przyznanego patentu to maksymalnie 20 lat, pod warunkiem dokonywania opłat za każdy rok ochronny
Źródła:
- Ustawa z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2017r. poz. 776, z 2018r. poz. 2302) wraz z późniejszymi zmianami
- Publikacje i informacje Urzędu Patentowego dostępne na stronie: www.uprp.pl
